بررسی و مقایسه معانی حروف جر و اضافه (در زبان های عربی و فارسی)

پژوهش های مبتنی بر مقایسه زبان های گونه گون، تأثیر به سزایی در کشف حلقه های ارتباطی زبان ها، و رشد فکری و فرهنگی گویشوران آن دارد، بر این اساس، پژوهش حاضر با اتخاذ روش تحلیلی تقابلی به بررسی و مقایسه شش معنی از مهم ترین معانی مشترک میان حروف جر عربی و حروف اضافه فارسی می پردازد، تا بدین وسیله نحوه به کارگیری این حروف و دلالت معنایی آن آشکار شود، و در پی آن وجوه افتراق، اشتراک و اثر پذیری دو زبان در معانی کاربردی حروف جر و اضافه، تعیین گردد. بی شک این تحقیق گامی موثر در شناخت بهتر حروف و قواعد دستوری آن به شمار می رود. علاوه بر این در تسهیل آموزش و فراگیری زبان دوم و نیز تصحیح ترجمه متون دو زبان عربی و فارسی در حوزه حروف اضافه تأثیر چشمگیری خواهد داشت. در فصول اصلی این رساله، نخست به تعریف اجمالی یکی از معانی حرفی پرداخته می شود، سپس با بررسی مطالعات پیشینیان در باره حروف جر و اضافه، و بهره گیری از نمونه های ارائه شده از سوی دستورپژوهان و فرهنگ نویسان، ادات اصلی در بیان آن معنی تعیین شده، ویژگی های دستوری آن ذکر می گردد. آن گاه بر اساس نظر دستورپژوهان دو زبان، حروف جر و حروف اضافه ای که علاوه بر ادات اصلی، نمایانگر معنی مذکور است و از ادات اصلی نیابت می کند، معرفی می شود، ضمن آن که دلالت معنایی این حروف و صحت نیابت آن مورد بررسی قرار می گیرد. مهمترین دستاوردهای پژوهش حاضر بیانگر آن است که حروف جر و اضافه همیشه در بیان یک معنی خاص رابطه یک به یک ندارند، به گونه ای که گاه یک حرف در یک زبان با دو حرف از زبان دیگر و یا حتی با رکن دستوری متفاوتی برابریابی می شود. ارزش و اهمیت این مطلب در ترجمه متون عربی و فارسی نمود می یابد. علاوه بر این برخی از معانی حرفی با بیش از یک حرف جر و اضافه بیان می شود. بررسی و شناخت این حروف نیز در ترجمه حائز اهمیت است.